Perhaps more than most professions, law depends on a corpus of specialized terms of art that are familiar to the practitioners who use them regularly in legal contexts but less familiar to lay people. Apart from the importance of enhancing transparency and public access for a key domain, making legal terms understandable to non-professionals may be crucial when non-professionals are involved in legal processes, such as civil litigation. However, simplifying terms risks changing their meaning, while explaining them in plain language (...) entails the difficulty of assessing how much of the legal content lay people need or are prepared to know. An initial step to making legalese more understandable to non-lawyers is to evaluate what lay people actually understand by the terms they come across, and so this study compared the responses of lay participants when asked about key terms form the Japanese Civil Code with the definitions and explanations given by a legal expert. One of the key findings that emerged was that there is particular difficulty with terms that lay people have some understanding of because of their use in non-legal contexts. It will be argued that supplying some background in legal theory would help facilitate educating the public about the legal meaning of terms. (shrink)

Introduction: Physical distancing under the coronavirus disease 2019 pandemic had a significant impact on lifestyles, including exercise routines. In this study, we examined the relationship between mental health and addictive behaviors, such as excessive exercise and the use of image and performance enhancing drugs across 12 sport disciplines.Materials and methods: A large cross-sectional sample of the adult population was surveyed. The mean age was 33.09. The number of male participants was 668. The use of IPEDs was assessed in conjunction with (...) psychometric measures such as the Exercise Addiction Inventory and the Appearance Anxiety Inventory. The participants were grouped into activity group and non-activity group according to the presence or absence of their exercise habits. The results were compared between these groups, as well as across sport disciplines, while taking into account the relationship between different psychological measures and IPEDs consumption.Results: The frequency of IPEDs use was higher among AG than NAG, although AG participants reported less history of addictions than NAG. The logistic regression analysis revealed that scores equal to or above cutoff points, in both the EAI and AAI, predicted the IPEDs use. Regarding the differences across the various sport disciplines, those who were involved in practicing Weight Lifting and Cross Fit were found to be more at risk of excessive exercising and more inclined to use a wide range of IPEDs.Conclusions: Although exercise could help to increase well-being and prevent addictions during the COVID-19 pandemic, our results show that those in the AG are particularly vulnerable to excessive IPEDs use. Sport disciplines associated with higher EAI and AAI scores have also shown a higher tendency to excessive IPEDs use. Furthermore, the factor of having above the cutoff scores in EAI or AAI in each sport could indicate larger IPEDs consumption regardless of the discipline. In light of the current findings, it is necessary to better define the “non-excessive” levels of exercise in various sport disciplines and an adequate intake of IPEDs to ensure the safety and well-being of people during a pandemic. (shrink)

Having established her pluralistic account as an influential position within contemporary virtue ethics, in this work Christine Swanton offers a virtue-ethical reading of David Hume and Friedrich Nietzsche with the aim of showing how they can further the development of virtue ethics beyond the Aristotelian and ancient eudaemonist traditions. Readers of Swanton’s other major work, Virtue Ethics: A Pluralistic View, may recall that many of its philosophical resources were drawn from Nietzsche and, to a lesser extent, from Hume. This new (...) study can be seen as offering a fuller and more historically grounded reading of the work of both thinkers. Swanton has also published on... (shrink)

As social, locative, and mobile media render the intimate public and the public intimate, this volume interrogates how this phenomenon impacts art practice and politics. Contributors bring together the worlds of art and media culture to rethink their intersections in light of participatory social media. By focusing upon the Asia-Pacific region, they seek to examine how regionalism and locality affect global circuits of culture. The book also offers a set of theoretical frameworks and methodological paradigms for thinking about contemporary art (...) practice more generally. (shrink)

[Przekład] Mamy do czynienia z problemem reprezentacji oraz aparatury reprezentacji, która została wynaleziona do rozwiązania tego problemu. Artykuł ten ma dwa cele. Po pierwsze: pokaże on, dlaczego problem reprezentowania przerasta aparaturę reprezentacji w takim sensie, że nawet jeżeli pozbędziemy się owej aparatury, problem pozostanie. Po drugie: wykaże, że pytanie o to, czy poznanie to proces angażujący, czy nieangażujący reprezentacje, to pytanie słabo zdefiniowane i zbyt uproszczone, by mogło pomóc w zrozumieniu natury procesów poznawczych.

W ostatnich latach mamy do czynienia z dynamicznym rozwojem neuroetyki, tj. subdyscypliny nauk o mózgu badającej rozmaite zagadnienia etyczne w kontekście funkcjonowania ludzkiego umysłu i mózgu. Centralnym przedmiotem tych badań jest specyficznie ludzka zdolność do wydawania sądów moralnych oraz jej mechanizmy. Tymczasem twierdzenia neuroetyki mają znacznie szerszy wymiar; wykracza on bowiem poza kwestie czysto opisowe i obejmuje swym zasięgiem zagadnienia teoretyczne etyki. W niniejszym artykule rozważam znaczenie badań neuroetycznych dla analiz przeprowadzanych w obszarze etyki normatywnej oraz metaetyki.

Pokazujemy, że kosmologia współczesna posiada cechy efektywnej teorii fizycznej podobnej do standardowego modelu cząstek elementarnych. Obecnie mamy do czynienia z konstytuowaniem się tzw. standardowego modelu kosmologicznego. W pracy wskazujemy na cechy charakterystyczne takiego modelu, który jest modelem kosmologicznym o maksymalnej symetrii (jednorodność i izotropowość przestrzenna) wypełnionego materią barionową i ciemną materią oraz ciemną energią (ze stałą kosmologiczną). Model ten jest nazywany modelem standardowym LCDM (Lambda - Cold - Dark Matter model) i jest rozwiązaniem klasycznych równań Einsteina z członem kosmologicznym.Proces wyłonienia (...) się modelu LCDM z modelu CDM można traktować jako proces emer- gencji epistemologicznej. Wskazujemy na dwa użyteczne pojęcia: bifurkacji i strukturalnej niestabilności, które mogą być użyteczne w konceptualizacji predykatu nowy, w opisie pojęcia emergencji standardowego modelu kosmologicznego. Na marginesie naszych rozważań formułujemy koncepcję bifurkacyjnego rozwoju kosmologii w drodze kolejnej bifurkacji jej parametrów. Wówczas przejście od modelu dynamicznego CDM do modelu LCDM posiada charakter bifurkacji typu widłowego. Ten scenariusz jest zgodny ze scenariuszem nieliniowego rozwoju nauki Michała Hellera. (shrink)

In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:Feminist Studies 44, no. 3. © 2018 by Feminist Studies, Inc. 699 Jennifer C. Nash The Political Life of Black Motherhood In 1976, Adrienne Rich wrote, “We know more about the air we breathe, the seas we travel, than about the nature and meaning of motherhood.”1 In the four decades since the publication of Rich’s now-canonical Of Woman Born, Andrea O’Reilly has argued for the advent of “maternal theory” (...) as an academic discipline, the maternal memoir has become a highly popular (and profitable) literary genre, and there has been sustained attention to maternal activism with scholarly analyses of such organizations as Mothers Against Drunk Driving and Mothers of the Movement.2 If Mamie Till Bradley boldly “let the world see” her son’s mutilated body in a 1955 public plea to make visible black suffering and antiblack violence, Valerie Castile’s statement after a jury found a police officer not guilty in the death of her son continued in the tradition of 1. Adrienne Rich, Of Woman Born: Motherhood as Experience and Institution (New York: W. W. Norton, 1995), 11. 2. See Andrea O’Reilly, ed., Maternal Theory: A Reader (New York: Demeter Press, 2007); Ann Hulbert, “The Real Myth of Motherhood,” Slate, March 8, 2005; Jennifer C. Nash and Samantha Pinto, “Strange Intimacies: Reading Black Mothering Memoirs,” Public Culture (forthcoming); Danielle Poe, Maternal Activism: Mothers Confronting Injustice (Albany: SUNY Press, 2016); and Ruth Feldstein, Motherhood in Black and White: Race and Sex in American Liberalism, 1930–1965 (Ithaca, NY: Cornell University Press, 2000). 700 Jennifer C. Nash Books Discussed in This Essay Revolutionary Mothering: Love on the Front Lines. Edited by Alexis Pauline Gumbs, China Martens, and Mai’a Williams. Oakland, CA: PM Press, 2016. Laboring Positions: Black Women, Mothering and the Academy. Edited by Sekile Nzinga-Johnson. Bradford, ON: Demeter Press, 2013. How All Politics Became Reproductive Politics: From Welfare Reform to Foreclosure to Trump. By Laura Briggs. Oakland: University of California Press, 2017. Birthing Justice: Black Women, Pregnancy, and Childbirth. Edited by Julia Oparah and Alicia Bonaparte. New York: Routledge, 2016. making black (male) pain visible through grief-stricken black motherhood. Castile said, My son loved this state. He had one tattoo on his body and it was of the twin cities, the state of Minnesota with “TC” on it. My son loved this city, and this city killed my son and the murderer gets away.... We’re not evolving as a civilization, we’re devolving, we have taken steps forward, people have died for us to have these rights and now we’re devolving, we’re going back to 1969.3 Her emotional plea reveals the political currency of black maternal suffering, one of the few spaces in which black pain is readily culturally visible. Indeed, there has been intensified scholarly and popular interest in representing black motherhood as both a site constituted by grief and expected loss and as a political position made visible (only) because of its proximity to death. It is certainly the case that a cultural inattention to motherhood has been replaced by an intense investment in representing at least some aspects of “the nature and meaning of motherhood” and 3. “Philando Castile’s Mother Reacts to Verdict,” Washington Post video on YouTube, posted on June 16, 2017, https://www.youtube.com/watch?v=RJsD4cCpUA. Jennifer C. Nash 701 in representing certain mothers—particularly black mothers—as symbols of trauma and injury, of pain that can be mobilized for “legitimate” political ends and social change. If, as O’Reilly suggests, maternal theory is now a distinct field, it has been fundamentally shaped by the intellectual and political labor of black feminists—Dorothy Roberts, bell hooks, Alice Walker, Patricia Hill Collins, Hortense Spillers, and Audre Lorde—who have captured the myriad ways that black maternity is cast as pathological, excessive, and marked by aberrant performances of gender and heterosexuality that threaten both the nuclear family and the heterosexual state. Drawing on a varied archive from the Moynihan Report to cultural panics about “kids having kids,” from ongoing representations of black women’s “failure” to breastfeed as a public health crisis to the racialized underpinnings of birth control, black feminist theory... (shrink)

Relatywizm we współczesnej filozofii analitycznej, rozwijany intensywnie w ostatnich dwóch dekadach, ma ostrożny i techniczny charakter. Jest próbą pokazania, że w odpowiednio ograniczonej i skromnej postaci będzie można za jego pomocą opisać i wyjaśnić zagadkowe cechy naszego dyskursu w pewnych dziedzinach, dotyczących na przykład smaków, epistemicznych możliwości oraz sądów o przygodnej przyszłości. W artykule szczegółowo przedstawiamy kluczowe idee jednej z takich prób, której autorem jest amerykański filozof John MacFarlane i staramy się pokazać jej zalety, zwłaszcza w zestawieniu z kontekstualizmem. W (...) końcowej części zwracamy uwagę, inspirując się analizami Crispina Wrighta, na ogólne trudności tego stanowiska. Polegają one na problematyczności przejścia od opisowych ustaleń semantycznych do normatywnych koncepcji metafizycznych dotyczących realizmu i obiektywności, co jest częściowo konsekwencją znanego znanej z filozofii nauki idei, że zebrane dane nie determinują jednoznacznie wyboru teorii wyjaśniającej, a w związku z tym nigdy nie mamy do czynienia z jednym najlepszym wyjaśnieniem, lecz z co najmniej kilkoma dobrymi wyjaśnieniami. Jest to doskonale widoczne w wypadku zdań o przygodnej przyszłości, które nie muszą być interpretowane w duchu prawdy zależnej od kontekstu szacowania, lecz równie dobrze mogą być potraktowane jako przejaw dynamicznej metafizyki stawania się. (shrink)

This paper explores the idea that mourning can help us to bear not only personal but also political losses. It focuses, in particular, on the proposal that legacies of racial loss and violence should be collectively mourned. I argue that Mamie Till Mobley was developing such a proposal in 1955, the year her son Emmett Till was lynched and in which she brought his body before all Americans, calling on them to look at it so that they might, together, say (...) what they had seen. Mobley’s proposal challenges what I take to be the leading rival position on the relationship of grief to political life, namely, that it is, at best, a catalyst for the achievement of political ends. But as I argue, Mobley’s proposal also raises challenges for present-day efforts to articulate a politics of loss, which are quick to assume either that such losses cannot be mourned collectively or that they have always been ours to mourn together. I will argue that these efforts have failed to take into account the insight behind Mobley’s invitation. My aim, in clarifying its significance, is to expand philosophical inquiry into the relationship between the emotions and political life and, more specifically, to contribute to an evaluation of the prospects for a mournful politics. (shrink)

W artykule przedstawione zostaną różne sformułowania argumentu z pragnień, wysuniętego przeciwko naturalizmowi, autorstwa Clive’a S. Lewisa. Analizie zostaną poddane zarzuty o brak logicznej poprawności jego wywodu oraz dotyczące zwodniczego charakteru czynników irracjonalnych, do jakich zaliczają się uczucia i pragnienia. Wykazane zostanie, że sformułowania, w których mamy do czynienia z brakiem konkluzywności antynaturalistycznego wniosku Lewisa, można jednak traktować jako poznawczo wartościowe, gdyż są one oparte na indukcyjnym schemacie wnioskowania. Istnieją natomiast sformułowania, które jedynie wielkim kosztem, jakim jest uznanie Wszechświata za absurdalny, (...) można uznać za niekonkluzywne. Podejrzenie, iż odwołanie do czynników irracjonalnych osłabia argumentację Lewisa, okazuje się błędne. -------------- Zgłoszono: 22/07/2020. Zrecenzowano: 30/08/2020. Zaakceptowano do publikacji: 19/09/2020. (shrink)

Niniejszy tom Studia Philosophiae Christianae zawiera część artykułów zaprezentowanych podczas międzynarodowej konferencji zorganizowanej w październiku 2015 r. na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie dla upamiętnienia sześćsetnej rocznicy wystąpienia Pawła Włodkowica na Soborze Powszechnym w Konstancji. Wraz z polskim przekładem wystąpienia Michaela Walzera – gościa specjalnego konferencji – stanowią one próbkę rozważań dotyczących zaledwie kilku aspektów niezwykle rozległej problematyki łączącej się z teorią wojny sprawiedliwej. Mamy nadzieję, że staną się one inspiracją do dalszych badań w dziedzinie etyki wojny – zachowującej (...) wciąż, mimo upływu wieków, jak również próby ogłoszenia przed kilkudziesięciu laty epoki „końca historii”, swoją niezmienną aktualność. (shrink)

Tematem wiodącym jest kwestia prawa do życia. Punkt wyjścia stanowi art. 3. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, który przypisuje to prawo wszystkim ludziom. Problem zaczyna się jednak, kiedy trzeba uściślić, czy w tekście Deklaracji chodzi o pojęcie "istoty ludzkiej", którego desygnatem jest istota ludzka w sensie czysto biologicznym, czy też chodzi raczej o pojęcie "osoby", a więc termin odnoszący się do sfery moralności. Współczesna definicja "osoby ludzkiej", jakiej używa bioetyka wywodzi się z filozofii nowożytnej: ta zaś za cechę konstytutywną ludzi uznaje (...) świadomość. Rozumowanie w tych kategoriach nieuchronnie oznacza kłopoty ze zdefiniowaniem moralnego statusu, a co za tym idzie, pozwala na zgłaszanie wątpliwości co do prawa do życia w przypadku embrionów i osób nieuleczalnie chorych, w stosunku do których rozważana bywa możliwość zastosowania eutanazji. Zagadnienie, które jest dyskutowane w niniejszym artykule, w kontekście prawa do życia dotyczy aborcji, a więc odnosi się do pierwszej z grup istot ludzkich, których osobowy status bywa podważony. Tytułowa dla artykułu moralna niepewność nie dotyczy częstokroć w kontekście dyskusji nad dopuszczalnością aborcji normy "nie zabijaj". Zwolennicy aborcji nie przeczą, że zabijanie ludzkich osób jest złem, wątpią jednak w możliwość uznania prenatalnych faz rozwojowych człowieka za fazy, w których mamy do czynienia z pełnoprawną ludzką osobą. Wątpliwość ta ma charakter moralny, a nie jedynie teoretyczny, decydując o aborcji nie ryzykujemy zatem błędnego sądu o charakterze teoretycznym, lecz spełnienie moralnie niesłusznego czynu. Jakkolwiek niepewność i ryzyko są nieodłącznymi elementami ludzkiego działania, to w przypadku gdy przedmiotem ryzyka jest moralnie doniosłe dobro, a takim jest ludzkie życie, stawiamy ryzyku granice: nie ryzykujemy życia drugich. W tradycyjnej teologii moralnej przywoływano tutaj zasadę tutioryzmu, nakazującą w przypadkach wątpliwych zawsze zachować odnośne prawo, czyli w dyskutowanym tu przypadku normę "nie zabijaj". Podobna intuicja towarzyszy współczesnemu kanadyjskiemu filozofowi, T. Lockhartowi. Autor zastrzega, że nie chce rozstrzygać, czy ludzki płód już jest, czy też jeszcze nie jest osobą wraz z przysługującym jej prawem do życia, przyjmuje jednak zasady działania w sytuacji niepewności, z których wynika, że niezależnie od przyjmowanych przez nas tutaj przekonań. wyborem racjonalnym jest zaniechanie aborcji. (shrink)

Dal "disegno su sabbia" delle donne australiane alle terrecotte delle donne del Camerun, dai retablos peruviani agli altari vodou degli immigrati haitiani a New York, dalla "Casa del popolo" del regno di Bandjoun alle "vetrinette" italiane degli anni Sessanta, dai malanggan e dai manufatti annodati dell'Oceania alla topologia dei nodi, dai bologan del Mali alla "Potlatch Collection" rimpatriata nei nuovi musei indigeni del Canada, dalle maschere gelede degli Yoruba alla figura ubiqua e mediatica di Mami Wata, i saggi di (...) questo volume evidenziano le valenze operative dell'arte: sia nell'arena sociale e politica contemporanea, cui appartengono anche le "tradizioni", sia nel campo cognitivo e religioso. A lungo confinata ai soli territori esotici delle culture "primitive" e limitata da un'eccessiva dipendenza dalle categorie interpretative occidentali, la riflessione antropologica sull'arte e sull'estetica trova oggi un nuovo respiro teorico, e un nuovo fascino. (shrink)

Można wyróżnić dwa rodzaje powiązań między antyrealizmem semantycznym a teizmem. Pierwsze z nich ma swoje źródło w antyrealistycznym twierdzeniu, że język rozumiemy dzięki naszej znajomości uzasadnień sądów lub zdań. W konsekwencji tego staje się czymś niemożliwym przekazanie wiedzy Boga wierzącemu, jeśli ten ostatni osobiście nie zna uzasadnienia odpowiedniego zdania. Ze szczególnie mocnym przedstawieniem tej doktryny mamy do czynienia na ostatnich stronach Logicznej podstawy metafizyki Michaela Dummetta. Można to rozumieć jako całkowite odrzucenie każdego rodzaju iluminacjonizmu, a także pewnych w jakiś sposób (...) pokrewnych mu stanowisk, takich jak idealizm transcendentalny. Drugie powiązanie ma charakter bardziej pozytywny dla teizmu. Antyrealizm musi przyjąć, że każdy sąd może być poznany, co wydaje się sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem. Istnieje jednak prosty sposób na uczynienie tej sugestii czymś prawdziwym, a mianowicie przyjęcie istnienia wszechwiedzącego Boga, który zna każdy sąd. Ten sposób myślenia po raz pierwszy został wyeksponowany trzydzieści lat temu przez Alvina Plantingę i stał się przedmiotem szczegółowych dyskusji różnych filozofów. Należy podkreślić, że po szczegółowym zbadaniu te dwa rodzaje powiązań nie są równie mocno uzasadnione, ponieważ tylko pierwsze z nich jest silnie zakorzenione w antyrealistycznej semantyce, podczas gdy drugie jest jedynie pewną spekulatywną sugestią. (shrink)

W ciągu 30 lat dokonała się głęboka przemiana w relacji między Internetem a aktywnością naukową. Nastąpiło przesunięcie funkcji Internetu, który przestał być jedynie instrumentem współpracy akademickiej, a stał się również narzędziem używanym przez media społecznościowe, zezwalające na maksymalną dyfuzję irracjonalizmu i starego faktualizmu. Aby zrozumieć tę przemianę, należy ponownie zbadać mechanizmy zbieżności opinii. Wynika ona z istnienia wspólnego świata, który ukazuje nam te same fakty i determinuje nieustanną rewizję przekonań każdej osoby. W tym procesie asymptotycznej zbieżności opinii nie wymaga się (...) żadnej komunikacji między jednostkami. Oczywiście, jeśli fakty znane przez jednych są komunikowane innym, konwergencja znacznie przyspiesza, i to tak bardzo, że wiedzę musimy ująć jako rezultat zbiorowej aktywności, w której wymiana informacji jest jednym z jej istotnych źródeł. Z jednej strony takie poznawcze współdziałanie wydaje się naturalne i łatwe do implementacji. Biorąc pod uwagę właściwości informacji, które przechowujemy, nawet jeśli je udostępniamy, to dzielenie się informacją przestaje być przedmiotem zwykłych trudności związanych ze współpracą. Z drugiej strony takie współdziałanie jest produktywne z samej natury: współpraca między kimś, kto zna φ, i kimś, kto wie, że φ implikuje ψ u obydwu jako mających wiedzę ψ, której żaden z nich nie posiadał przed wymianą informacji. Wczesny Internet pozwolił na ekstremalną intensywność tej informacyjnej współpracy. Obecnie mamy do czynienia z odmienną sytuacją. Poszczególne wyznaczniki rosnącej porowatości między naukowcami a opinią publiczną wzmocniły rolę wymiany. Nie jest to już wymiana informacji, lecz wymiana opinii. Stronniczość tkwiąca w naturze ludzkiej, a szczególnie potwierdzenie tej stronniczości, prowadzi do odwrócenia relacji między faktami a opiniami. Szukamy faktów potwierdzających podzielane przez nas opinie, wątpiąc w te, które ich nie określają, i tworzymy fakty do potwierdzenia tego, o czym jesteśmy przekonani. Dlatego przechodzimy od współdziałania do przynależności, dzieląc Internet na homogeniczne grupy wyznawców. (shrink)

Zawarta w niniejszym artykule dyskusja z tekstem Saula Smilansky’ego O wątpliwej moralności pewnych form modlitwy składa się z dwóch części. W pierwszej bronimy tezy, że fikcyjne przykłady prezentowane przez autora albo nie stanowią powszechnie akceptowalnych form modlitwy, albo dają się interpretować tak, że nie stanowią etycznego problemu. Życzenie komuś śmierci jest bowiem zawsze nieetyczne, ale w każdej wyobrażalnej sytuacji zagrożenia życia możliwa jest modlitwa o rozwiązanie, które nie pomnaża śmierci.W drugiej części bronimy tezy, że prezentowany w przykładach Smilansky’ego stosunek ludzi (...) do Boga w ogóle nie jest religijny, a w konsekwencji działania w nich opisane nie zasługują na miano „modlitwy”. Kiedy bowiem w naszym nastawieniu do Boga liczy się tylko to, że jest On zdolny zmienić bieg zdarzeń na naszą korzyść, a to, że jest On dobry umyka naszej uwadze, wówczas nie mamy na myśli Boga tradycji religijnej. W tym punkcie przywołujemy myślicieli należących do nurtu tzw. Wittgensteinowskiego fideizmu, których krytyka modlitwy błagalnej idzie być może zbyt daleko, skłania jednak do refleksji nad granicami właściwego stosunku do Boga. (shrink)

Gdy kartkuje się tę książkę, to od razu rzuca się w oczy mieszanie treści biblijnych z szeregiem pojęć matematycznej i fizycznej natury. Gdy zaś próbuje się ją podczytywać, wtedy z kolei natrafia się na język filozoficzny. Mamy łączenie radykalnie odmiennych porządków sensu. Z jednej strony staje filozoficzna interpretacja pierwszych dziesięciu zdań Biblii, z drugiej szczególny opis kilku obiektów matematycznych i fizycznych. Pierwszym wrażeniem jest doznanie nieprzystawalności. Co jedno może mieć wspólnego z drugim? Oryginalność zestawienia jest uzasadniona celem prezentowanych rozważań. Najogólniej, (...) chodzi tu o możliwie odpowiedzialną, metodycznie kontrolowaną, racjonalną próbę interpretacji początku Biblii za pomocą pojęć filozoficznych, a następnie o odświeżenie wybranych symboli z początku Genesis za pomocą zmetaforyzowanych pojęć matematycznych i fizycznych. (shrink)

We wspołczesnej metaetyce terminami „internalizm” i „eksternalizm” oznacza się wiele rożnych tez, tak rożnych, że „internalizm” w jednym sensie może niemal pokrywać się z „eksternalizmem” w innym sensie, i odwrotnie. Definiuję siedem rodzajów internalizmu/eksternalizmu etycznego: 1) internalizm/eksternalizm racjonalności praktycznej; 2) internalizm/eksternalizm treści; 3) internalizm/eksternalizm sądu; 4) internalizm/eksternalizm oceny; 5) internalizm/eksternalizm w sensie niedookreślonym; 6) internalizm/eksternalizm uznania i 7) internalizm/eksternalizm poznania. Klasyfikacja ta jest jasna i użyteczna. Ilustruję jej stosowalność poprzez ustalenie konkretnego zestawu internalistycznych/eksternalistycznych tez, które powinniśmy przyjąć na gruncie eudajmonistycznego (...) utylitaryzmu reguł. Okazuje się, że aby to uczynić, musimy rozróżnić dwa rodzaje powinności moralnej: czysto hipotetyczną i aktualną. W rezultacie mamy utylitarystyczne uzasadnienie osiemnastu internalistycznych/eksternalistycznych tez. (shrink)

Artykuł ten stanowi próbę omówienia wpływu, jaki poglądy Williama Ockhama wywarły na przejście od średniowiecznego do nowożytnego rozumienia celowości świata natury. Rozważeniu poddaje się sposób, w jaki do idei celowości świata natury odnosili się wybrani autorzy nowożytni. Krytyce poddaje się „tradycyjną” interpretację przejścia, jakie dokonać miało się w tym aspekcie między średniowieczem a nowożytnością, podług której nowożytność miała przynieść całkowity kres posługiwaniu się celowością w filozofii natury, zastępując ją odwołaniami do przyczynowości sprawczej. Następnie wskazuje się na nowsze, bardziej subtelne próby (...) podejścia do tego zagadnienia, wskazujące na to, iż w filozofii nowożytnej mamy raczej do czynienia z reinterpretacją, a nie porzuceniem idei przyczynowości celowej. W związku z tym autor artykułu proponuje wyróżnienie w obrębie owej filozofii dwóch głównych nurtów. Dalszą część stanowi analiza koncepcji Ockhama, polegająca na wskazaniu w niej tych wątków, które – jak się twierdzi – mogły wywrzeć szczególny wpływ na narodziny nowożytnego rozumienia celowości świata natury. Autor wymienia cztery takie wątki, próbując je powiązać z wyróżnionymi wcześniej dwoma nurtami nowożytnego rozumienia teleologii natury. (shrink)

Artykuł poświęcony jest koncepcji pacjenta-eksperta i analizie podstawowych charakterystyk Uniwersytetu Pacjentów, istniejącego od roku akademickiego 2009/2010 na Sorbonie w Paryżu. Koncepcja pacjenta-eksperta jest pojęciem, które pojawia się w dyskusjach bioetycznych od lat 70. XX wieku. Mamy tu jednak do czynienia z projektem otwartym, którego ostateczna definicja wykuwa się na naszych oczach. Projekt Uniwersytetu Pacjentów zaproponowany przez filozofkę i pedagożkę Catherine Tourette-Turgis jest szczególnie ciekawym sposobem wykorzystania pojęcia pacjent-ekspert ze względu na swój wielowymiarowy charakter. Z jednej strony mamy rozwiązania podyktowane wymogami (...) praktycznymi, ale mamy też refleksje teoretyczną oraz implikacje polityczne. Francuski Uniwersytet Pacjentów jest zatem instytucją, która pozwala na pokazanie szerokiej skali możliwości zawartych w koncepcji pacjenta-eksperta. (shrink)

Jak i dlaczego powstał Wszechświat? Problem z naukowym wyjaśnieniem istnienia Wszechświata polega na tym, że zakłada ono pewną fizyczną przyczynę jego istnienia. Ale jakakolwiek fizyczna przyczyna Wszechświata musi być częścią Wszechświata, którego zaistnienie ma wyjaśnić. Z tego powodu każde czysto naukowe wyjaśnienie istnienia Wszechświata jest skazane na zapętlenie. Być może żadna teoria naukowa nie może przerzucić mostu pomiędzy absolutną nicością a istniejącym już Wszechświatem.Okazuje się jednak, że gdy metafizyczne pytanie typu: dlaczego istnieje Wszechświat? zamienimy na „bardziej naukowe”: w jaki sposób (...) powstał Wszechświat?, to mamy szansę na gruncie fizyki przedstawić współczesną wersję „historii” powstania Wszechświata. Kosmolog Lawrence M. Krauss twierdzi, że w tym celu wystarczy porzucić mętne – z punktu widzenia fizyki – pojęcie absolutnej nicości i za punkt wyjścia uznać fizyczną próżnię. Ponieważ – jak wynika z mechaniki kwantowej – kwantowa próżnia to dalece nie to samo co nicość metafizyczna, możliwe jest – w świetle naszej współczesnej wiedzy – powstanie Wszechświata z „niczego”. (shrink)

Filozoficzne rozważania na temat cywilizacji w ostatecznym rozrachunku stoją pod znakiem zapytania o ich prawomocność. Zdawałoby się, iż studia cywilizacyjne winnioemy zostawiæ antropologom, historykom, politologom i innym przedstawicielom nauk szczegółowych. Filozofie cywilizacji natomiast powinny zostać odłożone do antykwariatu doktryn spekulatywnych. Odpowiedź filozofów na takie pytanie da się łatwo przewidzieć: każda teoria cywilizacji zakłada jakąś jej filozofię. Ale typów tej filozofii jest ledwie kilka, przeto zasadne jest pytanie, czy wobec postępów kulturoznawstwa istnieją jakieś powody – poza antykwarycznymi,które usprawiedliwiałyby referowanie dawnych koncepcji (...) tego czy innego rodzaju, skoro mamy nowsze, w domyśle: zbudowane przy pomocy wyników aktualnych badań, a przede wszystkim jakoś uwzględniające wydarzenia, które zaszły na przełomie XX w. A jednak kumulatywny postęp nauk szczegółowych, szczególnie społecznych nie zawsze koreluje z dopracowywaniem ich paradygmatów. Bywa wręcz odwrotnie, przez co pierwotna postać jakiejś idei filozoficznej może okazać się bogatsza i po prostu ciekawsza niż jej późniejsze formy. Czasami postać pierwotna lepiej ujawnia swój aspekt spekulatywny, zamaskowany późniejszymi, kolejnymi próbami „naukowego udowodnienia”. Zdarza się i tak, że oryginalna idea filozoficzna zostaje zarzucona z przyczyn politycznych albo przeciwnie, ulega upolitycznieniu. Przykładami są dwie doktryny, które zestawiamy w niniejszym artykule. W naszym pojęciu egzemplifikują przeciwstawne a uzupełniające się paradygmaty nauki o kulturze. To, że stworzyli je Polacy: Feliks Koneczny i Erazm Majewski jest z historycznego punktu widzenia znamienne, choć rzecz jasna nie wpływa na ich analizę. Zresztą, o ile wiemy, doktryny Konecznego i Majewskiego nie były jeszcze systematycznie porównywane. A jest to chyba porównanie interesujące samo w sobie, skoro z jednej strony Majewski był, obok Spencera i Znanieckiego, jednym z głównych źródeł inspiracji doktryny Konecznego, a z drugiej sam jest godzien uwagi, niezależnie od paradygmatu, który reprezentuje. […]. (shrink)

W tekście zajmujemy się przeobrażeniami, jakie na przestrzeni wielu stuleci zaszły w rozumieniu uprawnień. W związku z tym interesują nas też zmiany w roli nadawanej skorelowanym z nimi obowiązkom oraz sprawiedliwości. Wychodząc od pierwotnego (obiektywnego) sensu praw jako przedmiotu sprawiedliwości, przechodzimy do nowożytnego podmiotowego (subiektywnego) ich rozumienia. Twierdzimy, że konsekwencją opisywanej transformacji jest zmiana struktury uzasadnienia praw. Mamy na myśli to, że prawa, pierwotnie uzasadniane regułami sprawiedliwości i równoważne obowiązkom, stały się od sprawiedliwości niezależne, a nawet, że tę ostatnią zaczęto (...) rozumieć jako regułę urzeczywistniania autonomicznie ustanawianych benefitów (czyli substancjalnie wziętych praw). (shrink)

W artykule prezentuję pogląd, że ocena moralna osób modlących się w sytuacjach skrajnych powinna być formułowana w oparciu o znajomość pewnych nierzeczywistych okresów warunkowych. Chodzi tu o okresy warunkowe opisujące sytuacje, w których osoby modlące się mogłyby wybrać, gdyby zechciały, inne niż modlitwa sposoby ocalenia siebie lub najbliższych. Jednakże ponieważ nie znamy wartości logicznej takich zdań, nie mamy wystarczających podstaw do oceny moralnej takich osób. W dalszej części artykułu rozważam ogólne założenia racjonalności modlitw wstawienniczych w kontekście różnych odmian teizmu i (...) sugeruję, że pojęcie Bożej odpowiedzi na takie modlitwy może mieć sens literalny w teizmie otwartym i probabilistycznym, a metaforyczny tylko w teizmie klasycznym. (shrink)

Artykuł dotyczy zagadnienia, w jakim sensie można stosować kategorię wyjaśnienia do interpretacji filozofii matematyki Kurta Gödla. Gödel – jako realista matematyczny – twierdzi bowiem, że w wypadku matematyki mamy do czynienia z niezależnymi od nas faktami. Jednym z owych faktów jest właśnie rozwiązywalność wszystkich dobrze postawionych problemów matematycznych – i ten fakt domaga się wyjaśnienia. Kluczem do zrozumienia stanowiska Gödla jest identyfikacja założeń, na których się opiera: metafizyczny realizm: istnieje uniwersum matematyczne, ma ono charakter obiektywny, niezależny od nas; optymizm epistemologiczny: (...) jesteśmy wyposażeni w wystarczająco dobre środki poznawcze, aby uzyskać wgląd w owo uniwersum. Pojęcie rozwiązania problemu matematycznego Gödel rozumie znacznie szerzej niż jako podanie matematycznego dowodu – chodzi raczej o znalezienie wiarogodnych aksjomatów, prowadzących do rozwiązania. Stawiany w artykule problem analizuję na przykładzie hipotezy kontinuum. (shrink)

Często używa się wyrażenia „wchodzenie w byt'' zamiast np. „zmiana substancjalna" czy w ogóle powstawanie. Aby sprawdzić, czy to wyrażenie jest poprawne, trzeba zbadać, jak rozumie się w nim terminy składowe: „byt" i „wchodzenie". Dlatego artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej będziemy się starali określić, co rozumiemy przez „byt", w drugiej, co mamy na myśli, mówiąc o „wchodzeniu w byt". Kiedy w czasie pewnej dyskusji padło hasło tzw. ontologii dynamicznej, a jako koronny jej przykład podano „rzekę, do której (...) nie można dwa razy wstąpić", uznałem za konieczne zaprzeczyć nie tylko trafności przykładu, ale także zakwestionować bytowość rzeki. Uzasadniłem moje stanowisko tym, ze ruch nie jest zmianą, a więc nie nadaje się do ilustracji ontologii dynamicznej, rzeka zaś to zbiór bytów indywidualnych, mianowicie cząstek H2O i wielu innych, np. CO2, ograniczony warunkami zewnętrznymi. (shrink)

Filozofia analityczna po logicyzmie Fregego i atomizmie logicznym Russella odziedziczyła szereg założeń związanych z istnieniem rodzajowej dziedziny bytów indywidualnych, których tożsamość i elementarne określenia już mamy zdefiniowane. Te „indywidua” istnieją tylko w idealnych „światach możliwych” i nie są niczym innym jak zbiorami posiadającymi strukturę bądź czystymi zbiorami matematycznymi. W przeciwieństwie do takich czysto abstrakcyjnych modeli, Hegel analizuje rolę pojęciowych rozróżnień i odpowiednich brakujących inferencji w rzeczywistym świecie. Tutaj wszystkie obiekty są przestrzennie i czasowo skończone. Nawet jeśli rzeczywiste rzeczy poruszają się (...) zgodnie z pewnymi formami, są tylko momentami w całościowym procesie. Wszelako, formy te nie są przedmiotami bezpośredniej, empirycznej obserwacji, lecz zakładają udane i powtarzalne działania i akty mowy. W rezultacie żadna semantyka odnoszącej się do świata referencji nie może obyć się bez kategorii Heglowskich, które wykraczają daleko poza narzędzia opartej wyłącznie na relacjach logiki matematycznej. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie i analiza poglądów F.A. von Hayeka na temat moralności (zebranych z różnych jego dzieł) oraz wskazanie na ich znaczenie dla współczesnych dyskusji w filozofii politycznej, jak również w etyce. Warto podjąć ten temat z uwagi na potrzebę opracowania myśli aksjologicznej Hayeka, wybitnego myśliciela o poglądach mocno skrystalizowanych, spójnych i oryginalnych. Jego refleksje mają potencjał, aby wiele wnieść w debaty na temat wartości, są one jednak mało znane lub niesłusznie pomijane. W pierwszej części rozważań wyjaśniam, w jaki (...) sposób według Hayeka moralność wspiera wolność indywidualną, a więc wartość centralną w jego aksjologii: społeczeństwo jest wyposażone w moralność (obok prawa stanowionego) w celu zachowania porządku przy minimum stosowania przymusu (istota ładu wolnościowego). Rozdział drugi poświęcam omówieniu wyróżnionych przez Hayeka rodzajów moralności, wskazuję, w jaki sposób, wzajemnie się uzupełniając, konstytuują one tradycję moralną. Chodzi o zespoły zasad fundujących z jednej strony ład naturalny (jego normy odpowiadają instynktownym postawom słusznie dochodzącym do głosu w małych wspólnotach), z drugiej strony – tzw. ład rozszerzony (związane z nim normy nie są zgodne z instynktami, regulują współistnienie obcych sobie ludzi wchodzących w anonimowe relacje w obrębie dużych społeczności ludzkich). W rozdziale trzecim przedstawiam Hayeka poglądy w kwestii możliwości uzasadnienia norm tradycyjnej moralności. Chodzi zwłaszcza o rozwinięcie poglądu, że uznawanie zasad moralności jest kluczowe dla społeczeństwa wolnościowego, i to niezależnie od tego, czy mamy dla nich zadowalające racjonalne uzasadnienie. W końcowej części rozważań zasygnalizowane jest znaczenie Hayeka koncepcji moralności w zakresie nurtów myśli politycznej, z którymi Hayek jest wiązany (indywidualizm, liberalizm, konserwatyzm), jak również dla metaetyki (próba odtworzenia zasad konstytutywnych dla cywilizacji; głos w dyskusji między perspektywą bezstronną i stronniczą w etyce). (shrink)

Keith DeRose zauważył, że niezmienności kontekstowej atrybucji wiedzy można bronić za pomocą tzw. manewru z zasadnej stwierdzalności. Stosujący ten manewr inwariantyści (jak np. Tim Black) utrzymują, że wartość logiczna określonej atrybucji wiedzy nie zmienia się wraz ze zmianą kontekstu jej asercji; może się jednak zmieniać to, co takie asercje konwersacyjnie implikują, skutkując poczuciem, że zmienia się wartość logiczna samej atrybucji. Z podobnym manewrem mamy do czynienia w innych sporach filozoficznych. Niektórzy autorzy (m.in. Fred Adams) utrzymują, że zdania fikcjonalne pozbawione są (...) wartości logicznej; jeżeli zdania takie wydają się ją mieć, to tylko za sprawą tego, że wypowiadając takie zdania, implikuje się konwersacyjnie sądy logiczne. Inni badacze (Emery i Hill) argumentują, że za poczucie fałszywości nierzeczywistych okresów warunkowych z niemożliwym poprzednikiem odpowiedzialne są fałszywe implikatury konwersacyjne generowane przez asercje trywialnie prawdziwych zdań tego typu. Z kolei niektórzy, jak Alan Hazlett, twierdzą, że z éA wie, że pù nie wynika to, że p; ale to, że p jest jedynie implikaturą konwersacyjną takiej atrybucji wiedzy. Merytoryczna wartość tego rodzaju argumentacji zależy więc od tego, czy asercje rozważanych zdań rzeczywiście generują określone implikatury konwersacyjne. W pracy wykazałem, że można mieć co do tego wątpliwości. W tym celu identyfikuję i opisuję własność implikatur konwersacyjnych, której – jak pokazuję – nie mają jednak sądy mające być w opinii wspomnianych badaczy implikaturami konwersacyjnymi asercji rozważanych zdań. Własność ta polega na tym, że implikatura konwersacyjna jest wrażliwa na tzw. dociekliwe pytania rozstrzygnięcia – odpowiedź twierdząca na takie pytanie nie generuje implikatury konwersacyjnej, którą asercja takiego zdania mogłaby mieć w innym kontekście. (shrink)

W artykule tym autor wskazuje zarówno na określone luki pojęciowe w systemie kartezjańskim, jak i wyjaśnia potrzebę wypełnienia tych luk – w przekonaniu autora może się to przyczynić zarówno do większej jasności wypowiedzi Kartezjusza, jak i do ich większej spójności logicznej. Szczegółowo analizuje jedynie dwa z takich pojęć, tj. metodyki i metodologii. Oba mają charakter kategorialny, ale pierwsze z nich jest ogólniejsze niż drugie. Krótko rzecz ujmując, metodyka dotyczyć może zarówno zasad poznawczych, jak i moralnych, wyznaniowych i innych jeszcze, natomiast (...) metodologia tych reguł, które są zalecane i stosowane w którymś z tych obszarów problemowych. Autor przyjmuje również, że z metodyką mamy do czynienia wówczas, gdy mowa jest o czynnościach przygotowawczych do intelektualnego wkroczenia na każdy z tych obszarów myślenia i praktycznego postępowania i poszukujemy tych racji, które sprawiają, że to myślenie i postępowanie staje się racjonalne. Natomiast z metodologią mamy do czynienia wówczas, gdy już znajdujemy się na którymś z tych obszarów i zmierzamy – w sposób racjonalnie zaplanowany – do wytyczonych na nim celów. (shrink)